Her 100 yetişkinden 3’ünde DEHB var

Uzmanlar, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun (DEHB) uzun yıllardır çocukluk veya ergenlik hastalığı olarak görüldüğünü belirterek, DEHB’nin genellikle çocukluk döneminde başladığını ve yetişkinliğe kadar devam edebilen bir psikiyatrik bozukluk olduğunu söylüyor. Psikiyatrist Dr., çocukluk çağında DEHB tanısı alan kişilerin yaklaşık yüzde 15 ila yüzde 35’inin yetişkinlik döneminde de DEHB belirtileri gösterdiğinin gözlemlendiğini belirtti. Öğretim Üyesi Erman Şentürk, “Yetişkin nüfusa baktığımızda yetişkinlerin yaklaşık yüzde 3’ünün DEHB hastası olduğu biliniyor.” söz konusu.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatrist Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk,  yetişkin tipi DEHB hakkında bilgi verdi.

“DEHB genellikle çocuklukta başlayan ve yetişkinlikte de devam edebilen psikiyatrik bir bozukluktur.” Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, DEHB’nin uzun yıllar çocukluk veya ergenlik hastalığı olarak görüldüğünü söyledi. Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk şöyle devam etti:

“Yetişkinlerde DEHB belirtilerinin görülebildiği hem araştırma hem de gözlemsel çalışmalarda gözlemlenmiştir. Çocukluk çağında DEHB tanısı alan kişilerin yaklaşık yüzde 15 ila yüzde 35’inin yetişkinlik döneminde de DEHB belirtileri gösterdiği görülüyor. Yetişkin nüfusa baktığımızda yapılan araştırmalara göre yetişkinlerin yaklaşık yüzde 3’ünün DEHB’ye sahip olduğu söylenebilir.”

Belirtiler yaşla birlikte azalır

Dr., özellikle çocukluk döneminde DEHB’nin hiperaktivite bileşeniyle ön plana çıktığını, ergenlik döneminde ise hiperaktivite bileşenine dürtüsellik bileşeninin eklendiğini belirtti. Öğretim Üyesi Erman Şentürk şunları kaydetti:

“Ergenliğin sonlarına doğru hem hiperaktivitenin hem de dürtüselliğin azaldığı biliniyor. Yetişkinlikte ise dikkat eksikliği bileşeni ön plana çıkmaktadır. “İnsanlar yaşlandıkça DEHB belirtilerinin azaldığı söylenebilir.”

Hem okulda hem de işte başarabildiğinin altında çalışır.

Bu bireylerin genellikle çalışma hayatlarında başarabilecekleri görevlerin hemen altında işlerde çalıştıklarını anlatan Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, şunları söyledi:

“Bu durum akademik hayatta da yaşanıyor. İş hayatlarında yaşadıkları zorluklardan biri de kendilerine verilen işi planlama ve programlamada zorluk yaşamalarıdır. İşe başlama ve başladıkları işi bitirmede sorunlar yaşarlar. Çoğu zaman iş saatlerine uymakta sorun yaşarlar ve işe geç gitme, mesaiyi tamamlamadan erken çıkma gibi sorunlar nedeniyle patronlarla sorunlar yaşarlar.

Çok fazla iş değiştiriyorlar ve başarılı olamıyorlar

Yine en büyük sorunlardan biri de çok fazla iş değiştirmeleridir. Çoğu zaman başladıkları işlere tutunamazlar ve yeni projelerle bambaşka işlere geçerler. Genelde bu işlerde başarılı olamadıkları görülmektedir.

Bu nedenle DEHB’li bireylerin iş hayatlarında büyük zorluklar yaşadıklarını görüyor ve bu nedenle tıbbi tedavi almaları gerektiğini öngörüyoruz.”

Yetişkinlerde huzursuzluk ve korkuya neden olur

Dr., DEHB’nin yetişkinlikte hiperaktivite bileşeni olmasına rağmen çoğu zaman dikkat eksikliği bileşenini daha fazla hissettirdiğini açıklıyor. Öğretim Üyesi Erman Şentürk ayrıca şu bilgileri verdi:

“Çocukluk çağında hiperaktivite belirtileri ön plana çıkarken, yetişkinlikte hiperaktivite belirtileri; sizi huzursuzluk ve kaygı içinde bırakır. DEHB’li yetişkinler bir toplantıda oturmakta zorluk çekerler. Saatlerce oturmayı gerektiren her türlü aktiviteden kaçınırlar. Bu kişiler genellikle içsel huzursuzluk yaşarlar. “Sosyal yaşamda sabırsızlık görülüyor ve bazı sorunlar ortaya çıkıyor.”

Hızlı araç kullanmak ve kırmızı ışıkta durmak istememek de DEHB belirtilerindendir.

Dr., trafik kurallarına uymakta zorluk yaşamanın da DEHB belirtileri arasında yer aldığını belirtti. Öğretim Üyesi Erman Şentürk şöyle devam etti:

“Kırmızı ışıkta durmak istememek, çok hızlı araç kullanmak, zaman zaman kötü akran ilişkileri, dürtüsel davranışlar, şiddet içeren davranışlar, alkol ve uyuşturucu kullanımı, uyumsuz davranışlarla kendini gösteriyor. Bazen bazı hobileri gereğinden fazla, uzun süreli ya da hayatlarının ana noktası haline getirebilirler. DEHB olan kişilerde aşırı egzersiz gözlenebilir.

Karşısındaki kişinin sözünü sık sık keserler ve dinleyemezler.

“İkili ilişkilerde özellikle sözünü kesip müdahale etmek, karşıdakinin ne söylediğini dinleyememek, o sırada başka şeyler düşünmek, konuşulanla alakasız bir şekilde müdahale etmek, bu davranışlardan bazılarıdır. bu bireylerin sıklıkla karşılaştığı olumsuzluklar.”

Zamanında gönderilmesi gereken e-postaları göndermede sorun yaşamak

Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan bireylerin en sık karşılaştığı sorunlardan birinin yakın dönem hafıza fonksiyonlarındaki bazı sorunlar olduğunu kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, şöyle devam etti:

“Yeni öğrenilen isim ve yüzleri hatırlayamamak, yeni öğrenilen tanımları yapamamak, zamanında gönderilmesi gereken e-postaları göndermekte zorluk çekmek veya belgeleri saklayamamak, anahtarları unutmak gibi olumsuz özellikler veya evde cüzdan gözlenir.

Evliliği sürdürmek de zordur

Hiperaktivite bozukluğunda gözlenen bazı aksaklıklar arasında sık iş değişiklikleri, aile içi şiddet, suç olayları, alkol ve uyuşturucu kullanımı, evliliği sürdürememe yer alır. Hiperaktivite bozukluğu olan kişilerin evliliklerini sürdürememe oranı, bu bozukluğu olmayan kişilere göre iki kat daha fazladır.

Çok sık iş değiştirdikleri için yeni işlerde yer alma veya yeni patronlar tarafından işe alınma olasılıkları diğer insanlara göre daha yüksektir. “Bütün bunlar bu kişilerin sosyal yaşamlarının uyumunda ve uyumlarında ciddi sorunlar yaratıyor.”

Yetişkinlerde tedavi

Özellikle çocukluk çağında DEHB tanısı konularak uygun tedaviye başlanmasının önemine vurgu yapan Dr. Öğr. Üyesi Erman Şentürk, sözlerini şöyle tamamladı:

“Çocukluk döneminde teşhis ve tedavi edilmeyen bireylerin ileriki yaşamlarında özellikle aile, iş ve sosyal yaşamlarında ciddi sorunlar yaşadıkları gözleniyor. Çocukluk çağında DEHB tanısı alan çocukların yüzde 15 ila 35’inin bu tanıyı almaya devam ettiği ve yetişkinlik döneminde de belirtiler gösterdiği bilinmektedir. Toplumdaki yetişkinlerin yaklaşık yüzde 3’ünün DEHB hastası olduğu biliniyor.

Maalesef bu kişilerin birçoğu ya doktora gitmedikleri, tedavi görmekten kaçındıkları ya da bu belirtilerin ne anlama geldiğini bilmedikleri için tedaviden mahrum kalıyorlar. Bu nedenle dikkat eksikliği olan bireylerde erken teşhis çok önemlidir. Tedavide genellikle uyarıcı ilaçlar kullanılır. “DEHB belirtileri gösteren ve tedavi gören bireylerde belirtilerin büyük oranda ortadan kalktığı, sosyal, aile ve iş yaşamlarını daha yeterli bir şekilde devam ettirebildikleri söylenebilir.”